«اهمیت انجمن های ادبی»

یادداشت/پایه و بنیان شکل گیری مکتب های ادبی درغرب انجمن های ادبی است. در اواخر قرن شانزدهم ونیز قرن هفدهم نخستین انجمن ها ادبی شکل گرفت. به خاطر تحولات زندگی بشر و نوع ارتباطات زمینه ای فراهم شد تا شاعران جوان برای اولین بار دور هم جمع شوند ایجاد تشکل‌های ادبی، شکل گیری انجمن ها، گروه ها و محافل ادبی زمینه رشد مباحث تئوریک،مکتبها و انواع نقد و نظریه را در دوره های بعد به وجود آورد. در این انجمن ها شاعران جوان دور هم جمع شدند پیرامون شعر و شاعری به بحث و گفتگو پرداختند آنها می خواستند بفهمند چرا در روزگار باستان آثار بزرگی خلق شد وحال چگونه می توان دوباره شاهکارهای ادبی را خلق کرد؟ و یا متوجه شوندمجموعه قواعد، مختصات و ویژگی های ادبی‌ای که اسباب خلق این آثار گردید کدام ها بود؟بنابراین توجه به شعر و شاعری مجموعه ویژگی هایی که بر اساس آن بتوان آثار ارزشمند ادبی را خلق کرد تا آنجا پیش رفت که آنها تلاش کردند این مباحث را به صورت مکتوب و در قالب کتاب ومقاله ارائه دهند.در ایران سابقه شکل گیری انجمن های ادبی به دوره بازگشت برمی‌گردد، دوره ای که شاعران توانستند دور هم جمع شوند و تبادل نظر کنند هرچند نتیجه کار بازگشت به گذشته وخلق آثاری به شیوه گذشتگان بود اما این کار در نوع خود نخستین بار بود هرچند بازگشت و شکل گیری انجمن های ادبی آن روزگار قابل توجه نبود اما نفس حضور عده ای از شاعران مشخص با دیدگاه های متمرکز در کنار ایجاد انجمن های ادبی در واقع نخستین پرسش ها پیرامون چند و چون شعر و شاعری بود.«با آغاز نهضت مشروطیت ایران انجمن‌های ادبی نقش پررنگ‌تری در روند دگرگونی شعر معاصر عهده‌دار شدند. بسیاری از تغییرات و دگرگونی‌ها در شعر مشروطه از درون این انجمن‌ها شکل گرفت و اساساً شعر را چه از نظر شکل و چه از نظر محتوی و مضمون به کلی دگرگون ساخت که شعر نو فارسی از درون آن بیرون آمد» پیش از انقلاب هم محافل و انجمن های ادبی و گرد هم آمدن شاعران جوان تاثیر زیادی در سمت و سو دادن به شعر معاصر داشت. هم طرفداران شعر نو و هم طرفداران شعر سنتی انجمن های خود را داشتند پس از انقلاب انجمن های ادبی و فعالیت‌های آن، شکل دیگری پیدا کرد. در این دوره متولیان فرهنگی نظیر ارشاد، حوزه هنری، سازمان فرهنگی هنری شهرداری هرکدام به نوعی در برپایی انجمن های ادبی و شکل گیری آنها تاثیرگذار هستند. بخش عمده مکان های عمومی و فرهنگی که بتوان انجمن‌های ادبی را درآن تشکیل داد در اختیار این مراکز است .در هرکدام از شهرها و استان ها انجمن‌های ادبی مختلفی به صورت هفتگی و ماهانه برگزار می‌شود. هر چند مجوز انجمن ها از سوی وزارت ارشاد صادر می شود امانهادهای فرهنگی دیگر هم در شکل گیری و برپایی انجمن ها نقش دارند متاسفانه تا کنون گزارش دقیق و جامعی از کارکرد و نقش انجمن های ادبی صورت نگرفته است تاچشم انداز روشنی از وضعیت انجمن های ادبی داشته باشیم آنچه که مسلم است این است که هرکدام از متولیان فرهنگی انتظارات و توقعات خود را از انجمن های ادبی دارد و معمولاً حمایت آنها منوط به براورده شدن توقعات خاص خودشان است این کار استقلال انجمن ها را زیر سوال می برد. به طور کلی در نگاه نخست، عمده ترین مشکل انجمن‌های ادبی، نبود جا و مکان مناسب برای برپایی منظم انجمن می باشد از همین روی هر کدام از نهادهای فرهنگی وزارت ارشاد شهرداری و حوزه هنری سالن ها و مکان های خود را در اختیار انجمن هایی قرار می دهند که توقعات آن ها را برآورده کنند وبا دیدگاه های آنها همسو باشند تنها در این صورت است که مکان‌ها و سالن‌هارا در اختیار انجمن های ادبی می‌گذارند
در چنین شرایطی فعالیت ادبی مستقل به معنای آزادبا موانع و مشکلاتی همراه است که عمده ترین آن نداشتن مکان و فضای مناسب می باشد زیرا این گونه انجمن ها تقریبا از سوی نهادهای متولی حمایت جدی نمی‌شوند مگر حمایتی که با ماموریت‌های آن‌ها تطبیق داشته باشد و آن‌ها بتوانند برای آن بودجه بگیرند و هزینه کنند. در حالی که متولیان حوزه فرهنگی باید حتماً افرادی باشند که خوداهل شعر و ادبیات باشند و حتی در حدواندازه یک کارشناس ادبی باشند ومسئولیت را به عهده بگیرندنهادهای دولتی بایستی از انجمن‌های ادبی حمایت مالی کنند و فضا و مکان در اختیار آن‌ها قرار بدهند. اما شرایطی که ما در حوزه فرهنگ در سال‌های بعد از انقلاب دیدیم این است که کمک‌ها معمولا بدون چشم‌داشت نیست حوزه‌ هنری و نهادهای وابسته به آن، هم که قطعا چشم‌داشت و برنامه‌ریزی‌های خودشان را دارند.
. وزارت ارشاد هم تقریبا همین وضعیت را دارد.در شهرستان ها مشکلات بیشتر است با توجه به محدودیت فضا و مکان برای برپایی انجمن ادبی معمولاً خود ارشاد انجمن های خاصی را مورد حمایت قرار می دهد و اگر انجمنی بخواهد به صورت مستقل برنامه ای برگزار کند با مشکلات عمده ای مواجه خواهد شد

هرچند امروز عمده مشکلات انجمن ها نبود جا و مکان مناسب برای تشکیل جلسات شعرخوانی و نقد و بررسی است اما به صرف حل این مشکل نمی‌توان گفت همه چیز رو به راه است به نظر من چالش اصلی انجمن های ادبی
خلاء کارگاه های فنی آموزش شعر و داستان در کنار انجمن ها می باشد. وجود انجمن های ادبی و فعالیت آنها کار چندان دشواری نیست اگر این فعالیت تنها محدود به خواندن شعر و تشویق حاضرین شود.انجمن های ادبی اگر نتوانند بخشی از فعالیت خود را به صورت نقد و واکاوی شعر اختصاص دهند از هدف و منظور اصلی خود دور می شوند زیرا امروز در هر استان و شهری چندین انجمن ادبی وجود دارد که نتیجه کار متاسفانه رضایت بخش نیست زیرا نباید
تعدد و كثرت انجمنهای ادبی را دلیلی بر قوت و نقطه مثبت دانست بلکه نبود پشتوانه علمی، ضعف عمده و اساسی انجمنهای ادبی در در کشور ما به ویژه استان ها می باشد امروز انجمن های ادبی ما در شهر کرمانشاه تبدیل به جلسات شعرخوانی و مکان دیدار و ملاقات شاعران گردیده است انجمن ها به صورت محفلی و باند و دسته اداره می شوند و مهمتر از همه اینکه از پویایی و تحرک لازم در حوزه اندیشه و گفتمان های نقد و نظریه به دور هستند نقد علمی و روشمند جایگاهی ندارد و معمولاً افرادی که در این حوزه صلاحیت علمی داشته باشند حضور ندارند در انجمن ها به گونه ای عمل می کنند که افراد صاحب نظر در این حوزه را به خود جذب کنند از هرگونه نقد هراسانند و خود را بالاتر از نقد و نظر می دانند با تصور این که شاعران جوان باید زیر بال و پر آنها رشد بکنند به همین دلیل انجمن های ادبی با شب شعر تفاوت چندانی ندارند در اصل نباید شب شعر رابا انجمن ادبی یکی شمرد آنچه که مسلم است این است که انجمن های ادبی باید بتواند به تقویت استعدادهای جوان بپردازند به گونه ای که درطول زمان شاهد برآمدن شاعران مطرح از دل همین انجمن‌های ادبی باشیم.
یکی دیگر ازکارکردهای انجمن ادبی این است که لازم است به گونه‌ای عمل شود که شاعران جوان بتوانند شعر خود را در معرض نقد و نظر دیگران قرار بدهند از همین روی حضور منتقدان و صاحب نظران در انجمن های ادبی می‌تواند انجمن ها را در حد و اندازه یک کارگاه ادبی اعتلا ببخشد در نتیجه نقد و بررسی بخش مهمی از كاركردهای این انجمنهاست که متأسفانه کمتر شاهد آن هستیم .نقش مهم دیگر انجمن‌های ادبی ایجاد رابطه و تعامل با دانشکده ادبیات و محافل دانشگاهی است در حالی که انجمن های شعر می توانند با تعامل با دانشگاه ها،به ویژه دانشکده های ادبیات نقش مهمی در آشنایی فضای آکادمیک با شعر امروز داشته باشند و شعر مدرن امروز را در فضای آکادمیک ترویج دهند و آن بخش را با شعر مدرن آشنا کنند متاسفانه امروز انجمن های ادبی تقریباً حال و روز خوشی ندارند آن هم دردنیای امروز و شکل گیری فضای مجازی که رشد این فضا ضربه دیگری به انجمن های ادبی زده است. انجمن های ادبی در همین شهر کرمانشاه ازتعداد مشخصی از شاعران شکل گرفته که در آن جایی برای بحث های جدی و نقد و کالبد شکافی شعر وجود نداردو بیشتر پاتوقی برای دیدار و گفت های دوستانه شده‌است نقد و نقادی شعر در این انجمن ها محدود به ،به ‌به گفتن‌ها وتعریف وتمجیدهای کلیشه‌ای می شود کمتر در این انجمن ها شاهد مباحث عمیق در حوزه شعر و شاعری هستیمبرخی از همین انجمن ها و رکود و خاموشی اند و فقط نقش یک شب شعر را دارند با رابطه خاصی هم که با نهادهای فرهنگی دارند متولی بعضی از جشنواره ها شعر و ادبیات هم می شوند که نتیجه کار از قبل معلوم است

بازدیدها: 4